Onterving

Een kind kan door zijn ouders onterfd worden. Het onterfde kind kan echter (hoeft niet) een beroep doen op zijn legitieme zoals in de wet geregeld. Daarmee behoudt het onterfde kind aanspraak op een deel van de nalatenschap. Een beroep op de legitieme moet binnen vijf jaar na het overlijden gedaan worden.

Het onterfde kind dat een beroep doet op zijn legitieme wordt daarmee geen erfgenaam, maar verkrijgt daarmee (slechts) een vordering in geld op de erfgenamen. Het krijgt dus geen deel van de bezittingen en de schulden van de nalatenschap. De legitimaire vordering van het onterfde kind bedraagt de helft van zijn wettelijk erfdeel.

De legitieme portie

Dit lijkt allemaal simpel en duidelijk. De problemen komen echter pas bij de berekening van die vordering. Deze wordt immers niet alleen bepaald door het saldo van de nalatenschap ten sterfdage, maar tevens door bijtelling van de volgens de wet in aanmerking te nemen giften van de erflater tijdens leven in de vijf jaren voorafgaand aan het overlijden, terwijl giften aan de kinderen of kleinkinderen in tijd ongelimiteerd meetellen. Dit is de zogenaamde legitimaire massa.

Gebruikelijke giften die niet bovenmatig waren, bijvoorbeeld normale verjaardagscadeaus of kleine donaties, blijven wel buiten beschouwing. Dit kan natuurlijk vaak aanleiding geven tot geschillen tussen legitimarissen en erfgenamen. Met name bij ‘patchwork’ families waarbij erflater is hertrouwd en de kinderen uit het eerste huwelijk de tweede echtgenoot + eventuele nieuwe kinderen niet vertrouwt.

Problemen bij het opeisen van de legitieme portie

Het onterfde kind dat zijn legitieme opeist loopt vaak tegen het probleem aan, bijvoorbeeld dat het geen informatie heeft over de financiën van de erflater, welke informatie hem door de erfgenamen niet of maar gebrekkig wordt verstrekt. De erfgenamen hebben er immers belang bij de omvang van de legitieme zo klein mogelijk te houden. Het onterfde kind loopt dan tegen een bewijsprobleem aan, dat door zijn wettelijke rechten op informatie en afschriften niet wordt opgelost, als de erfgenamen dat structureel frustreren. Dat geeft dus vrolijke procedures.

Overigens kan ook een erfgenaam een beroep doen op zijn legitieme. Namelijk voor zover zijn erfdeel lager uitvalt dan zijn legitieme, bijvoorbeeld doordat een broer of zus van erflater een grote schenking heeft gekregen en door bijtelling daarvan de legitimaire vordering hoger uitkomt.

Conclusie

De regelgeving rond de legitieme portie is bepaald niet eenvoudig, terwijl de praktijk daarmee niet altijd goed is te vangen. Het is daarom belangrijk om tijdig een in het erfrecht gespecialiseerde advocaat te raadplegen. De advocaat kan natuurlijk ook niet toveren, maar deze kan wel een ordentelijk verloop van de afwikkeling (beter) mogelijk maken.

Degene die aanspraak wil maken op zijn of haar legitieme en de erfgenaam die met een dergelijk beroep wordt geconfronteerd, doen er dus altijd verstandig aan om juridisch advies in te winnen. Een specialist kan dan de weg wijzen en adviseren over de kansen en mogelijkheden.

Heeft u een erfrechtelijk geschil of vragen daaromtrent? Schroom niet om contact op te nemen.

mr Jean van Zinnicq Bergmann                                    Van Zinnicq Bergmann Advocaten

Advocaat erfrecht                                                               ’s-Hertogenbosch