Levenstestament

Een kind had de rechtbank verzocht om bewind en curatele over zijn moeder (betrokkene). De rechtbank heeft het verzoek afgewezen, mede in het licht van het levenstestament van betrokkene. Daartegen heeft het kind beroep ingesteld. Het hof bevestigt de afwijzing van de rechtbank.

Betrokkene had in haar levenstestament met preambule en in haar handgeschreven en getypte door haar ondertekende verklaringen uitdrukkelijk haar wil bepaald. Dit testament is door betrokkene aangevuld bij akte aanvulling testament. Gezien deze levenstestamenten, opgemaakt bij notariële aktes, en gezien de verklaringen van de huisarts waaruit blijkt dat betrokkene op die momenten geheel compos mentis was, zag het hof geen reden te twijfelen aan de wilsbekwaamheid van rechthebbende ten tijde van het opmaken van het levenstestament en het aanvullende levenstestament. Volgens het hof is dan ook niet gebleken of aannemelijk geworden dat betrokkene ten tijde van het opstellen van het levenstestament niet in staat was haar wil te bepalen of dat betrokkene was beïnvloed of gedwongen om haar levenstestament notarieel vast te laten leggen, zoals het kind stelt.

Hetgeen betrokkene in dit levenstestament en preambule heeft vastgelegd lag volgens het hof ook in lijn met hetgeen betrokkene in eerdere, deels handgeschreven, stukken te kennen heeft gegeven. Er bestond bij het hof dan ook geen twijfel over dat zij die stukken zelf heeft opgesteld en heeft ondertekend.

Het hof verwijst in dit verband ook nog naar de expliciete doelstelling van een levenstestament. Uitgangspunt van het burgerlijk recht is de autonomie van de levenstestateur. Betrokkene heeft geheel autonoom en zelfstandig besloten tot het laten opmaken van een levenstestament. Het levenstestament heeft voorrang boven het instellen van wettelijke beschermingsmaatregelen, nu dit wordt aangemerkt als een “andere passende en minder verstrekkende voorziening waarmee de behartiging van de belangen van betrokkene voldoende kan worden behartigd” in de zin van artikel 1:378 lid 1 BW. Gelet op het levenstestament van betrokkene en de volmachten is er naar het oordeel van het hof geen ruimte voor een ondercuratelestelling of bewind, nu op een andere wijze een passende voorziening is getroffen die de betrokkene zelf heeft gekozen.

Er zijn omstandigheden denkbaar waaronder het, ondanks een levenstestament en volledige volmacht, wel aangewezen is om iemand onder curatele te stellen dan wel een bewind uit te spreken. Dat de onderlinge verhoudingen tussen de kinderen van betrokkene zijn verstoord is onvoldoende grond voor een ondercuratelestelling of het instellen van een bewind.

In het door het hof besliste geval was niet gebleken van onvoldoende zorg door de belanghebbenden (de in het levenstestament aangewezen personen). Het hof zag de door het kind aangehaalde voorbeelden van onvoldoende zorg wat betreft de thuissituatie van betrokkene niet aannemelijk gemaakt en oordeelde dat die voorbeelden moeten worden gezien in het proces van voortgaande dementie en de wens van de moeder zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Ook de door het kind geuite zorgen dat de omstandigheden in het verpleeghuis schrijnend zijn en dat betrokkene daar onvoldoende wordt verzorgd, achtte het hof niet aannemelijk. Het hof oordeelde hierover dat niet gebleken is van zodanig onvoldoende zorg dat in het belang van betrokkene een ondercuratelestelling aangewezen zou zijn.

Waarmede weer duidelijk wordt wat het belang en de werking van een levenstestament zijn en hoe belangrijk het is, dat een levenstestament weloverwogen en deskundig begeleid wordt gemaakt. In casu had de betrokkene kennelijk de voorkeur haar levenseind in de handen van de door haar uitgekozen personen te leggen en die keus niet aan haar kinderen te laten. Welke keus door de rechter is gerespecteerd, ondanks de bezwaren van de kinderen.

Jean van Zinnicq Bergmann