Nalatenschap: aanvaarden of verwerpen?

Het is belangrijk te weten dat een nalatenschap niet alleen bestaat uit bezittingen (huis, bankrekening etc.), maar dat er ook een keerzijde is: schulden van de erflater (hypotheek, schuldeisers etc). De erfgenaam die een nalatenschap zuiver (zonder meer) aanvaardt, wordt daarmee ook verantwoordelijk voor de schulden van erflater. Het zal niet de eerste keer zijn, dat de erflater minder vermogend is dan tijdens zijn leven leek en per saldo zelfs meer schulden blijkt te hebben dan zijn bezittingen waard zijn. De erfgenaam die zuiver heeft aanvaard draait dan uit eigen vermogen op voor het tekort.

Zo’n aanvaarding kan expliciet, maar ook stilzwijgend worden aangenomen. Namelijk in geval een erfgenaam zich heeft gedragen alsof hij de nalatenschap heeft aanvaard. Bijvoorbeeld door met de pinpas van erflater een dinertje met de mede-erfgenamen te betalen.

Samenstelling nalatenschap

Veelal hebben erfgenamen er echter geen zicht op hoe een nalatenschap is samengesteld. In die gevallen is het raadzaam

beneficiair te aanvaarden. Dat betekent dat de aanvaarding alleen valide is, voor zover de nalatenschap positief uitvalt. Bij beneficiaire aanvaarding kan de erfgenaam dus niet aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van de erflater die niet gedekt worden door de nalatenschap.

De verschillen in effect tussen zuiver aanvaarden en beneficiair aanvaarden komen dramatisch aan het

licht in het geval van twee kinderen die vanwege het eerder overlijden van hun vader een niet-opeisbare vordering op hun moeder hadden voor hun erfdeel. De een had de nalatenschap van moeder zuiver aanvaard en de ander beneficiair. De nalatenschap van moeder bleek echter negatief te zijn. De een moest de schuld van moeder aan de ander voor eigen rekening nemen.

Bij beneficiaire aanvaarding moet – zoals de wet het noemt – de nalatenschap vereffend worden. De erfgenamen of een speciaal aangestelde vereffenaar moeten de bezittingen van erflater te gelde maken om daaruit de schulden te betalen. Als er iets overblijft, is dat ter verdeling onder de erfgenamen.

Definitieve keuze

Een keuze is in beginsel definitief. Een zuivere aanvaarding kan niet ongedaan worden gemaakt. Alleen in uitzonderlijke gevallen zal de rechter een erfgenaam toestaan alsnog beneficiair te aanvaarden. Zo ook in deze zaak  waarbij de erfgenamen niets van een schuld afwisten en deze schuld ook niet was terug te vinden in de administratie. De rechter concludeerde dat de erfgenamen van de schuld ook niet konden weten. In deze zaak oordeelde de kantonrechter dat de erfgenamen de nalatenschap alsnog beneficiair mochten aanvaarden.

Moraal van het verhaal is dat een erfgenaam heel goed moet nadenken of hij of zij de nalatenschap zuiver aanvaardt of beneficiair of verwerpt en ondertussen goed moet opletten dat hij of zij geen dingen doet waardoor hij of zij later geacht zou kunnen worden stilzwijgend te hebben aanvaard.

Mocht u vragen hebben over een nalatenschap en alles wat daarmee samenhangt, neem dan gerust contact op.

mr Jean van Zinnicq Bergmann